1. Đặt vấn đề
Trong vài thập kỷ gần đây, việc sử dụng phòng học đa phương tiện trong giảng dạy ở các nước phát triển và đang phát triển đã trở nên phổ biến. Ở Việt Nam, tận dụng các nguồn vốn tài trợ, ngành giáo dục đã đẩy mạnh đầu tư về ứng dụng công nghệ trong giảng dạy. Từ những nguồn vốn này, đã có rất nhiều trường học được trang bị phòng học đa phương tiện để hỗ trợ giảng dạy. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng loại hình phòng học này còn thấp do một số hạn chế như: Đội ngũ cán bộ kỹ thuật còn yếu về chuyên môn, giáo viên chưa được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng sử dụng; Chưa có kế hoạch phát triển loại hình phòng học này một cách bài bản; Việc bảo quản phòng học còn yếu do chưa có bộ phận quản lý chuyên trách và sự phân công trách nhiệm còn chồng chéo, thiếu tập trung; Việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên chưa tốt. Cho đến nay, có rất ít các công trình nghiên cứu liên quan đến việc quản lý phát triển phòng học đa phương tiện. Bài báo sẽ đưa ra một số biện pháp quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nhằm góp phần khai thác sử dụng hiệu quả đầu tư loại hình phòng học này cho các nhà trường.
2. Nội dung
2.1. Một số khái niệm liên quan
Đa phương tiện (Multimedia)
Trong nhiều thập kỷ qua, đa phương tiện được sử dụng trong lĩnh vực giáo dục như là phương tiện nghe nhìn (Audio-Visual Aids) hỗ trợ trong quá trình giảng dạy (MESC, 2014). Đa phương tiện là sự kết hợp văn bản (text), đồ họa (graphic), hoạt hình (animation), âm thanh (audio), video, liên kết (link) và các loại nội dung tương tác khác nhằm mục đích giải thích hoặc mô tả một vấn đề, sự vật, hiện tượng một cách dễ hiểu nhất (MESC, 2014; PCS, & FCIT, 2014).
Phòng học đa phương tiện
Phòng học đa phương tiện là phòng học được trang bị các phương tiện dạy học với đa phương tiện, ở đó diễn ra quá trình giảng dạy và học tập nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và đa phương tiện (Washington University, 2014, “Classroom Multimedia”, para. 1). Những thiết bị công nghệ phổ biến nhất được lắp đặt trong phòng học đa phương tiện gồm: Các loại máy máy chiếu, các thiết bị âm thanh, video, máy tính, các thiết bị mạng, bảng thông minh, máy in, phần mềm và một số thiết bị phụ trợ khác (University of Houston, 2014, “Classroom Equipment”, para. 1).
2.2. Quản lý phòng học đa phương tiện
Trong vài thập kỷ gần đây, việc sử dụng phòng học đa phương tiện trong giảng dạy ở các nước phát triển và đang phát triển đã trở nên phổ biến. Ở Việt Nam, tận dụng các nguồn vốn tài trợ, ngành giáo dục đã đẩy mạnh đầu tư về ứng dụng công nghệ trong giảng dạy. Từ những nguồn vốn này, đã có rất nhiều trường học được trang bị phòng học đa phương tiện để hỗ trợ giảng dạy. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng loại hình phòng học này còn thấp do một số hạn chế như: Đội ngũ cán bộ kỹ thuật còn yếu về chuyên môn, giáo viên chưa được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng sử dụng; Chưa có kế hoạch phát triển loại hình phòng học này một cách bài bản; Việc bảo quản phòng học còn yếu do chưa có bộ phận quản lý chuyên trách và sự phân công trách nhiệm còn chồng chéo, thiếu tập trung; Việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên chưa tốt. Cho đến nay, có rất ít các công trình nghiên cứu liên quan đến việc quản lý phát triển phòng học đa phương tiện. Bài báo sẽ đưa ra một số biện pháp quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nhằm góp phần khai thác sử dụng hiệu quả đầu tư loại hình phòng học này cho các nhà trường.
2. Nội dung
2.1. Một số khái niệm liên quan
Đa phương tiện (Multimedia)
Trong nhiều thập kỷ qua, đa phương tiện được sử dụng trong lĩnh vực giáo dục như là phương tiện nghe nhìn (Audio-Visual Aids) hỗ trợ trong quá trình giảng dạy (MESC, 2014). Đa phương tiện là sự kết hợp văn bản (text), đồ họa (graphic), hoạt hình (animation), âm thanh (audio), video, liên kết (link) và các loại nội dung tương tác khác nhằm mục đích giải thích hoặc mô tả một vấn đề, sự vật, hiện tượng một cách dễ hiểu nhất (MESC, 2014; PCS, & FCIT, 2014).
Phòng học đa phương tiện
Phòng học đa phương tiện là phòng học được trang bị các phương tiện dạy học với đa phương tiện, ở đó diễn ra quá trình giảng dạy và học tập nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và đa phương tiện (Washington University, 2014, “Classroom Multimedia”, para. 1). Những thiết bị công nghệ phổ biến nhất được lắp đặt trong phòng học đa phương tiện gồm: Các loại máy máy chiếu, các thiết bị âm thanh, video, máy tính, các thiết bị mạng, bảng thông minh, máy in, phần mềm và một số thiết bị phụ trợ khác (University of Houston, 2014, “Classroom Equipment”, para. 1).
2.2. Quản lý phòng học đa phương tiện
Lập kế hoạch phát triển phòng học đa phương tiện
Lập kế hoạch phát triển phòng học đa phương tiện là quá trình thiết lập các mục tiêu, hệ thống các hoạt động và các điều kiện đảm bảo. Nhà quản lý cần chỉ ra được kế hoạch dài hạn và ngắn hạn một cách chi tiết. Việc lập kế hoạch cho phép nhà quản lý có định hướng lâu dài, có thời gian chuẩn bị các nguồn lực, kinh phí và các điều kiện khác để duy trì tốt và phát triển phòng học đa phương tiện.
Tổ chức thực hiện việc phát triển phòng học đa phương tiện
Căn cứ vào kế hoạch đã đề ra, cần có sự phân công cụ thể cho các bộ phận chức năng liên quan để trang bị các phòng học đa phương tiện theo đúng kế hoạch. Cần quan tâm đến việc hoàn thiện cơ cấu tổ chức quản lý, phân công nhiệm vụ rõ ràng. Xây dựng cơ chế, chính sách đãi ngộ thích đáng, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ kỹ thuật và đội ngũ giáo viên vận hành, sử dụng phòng học đa phương tiện.
Bảo quản phòng học đa phương tiện
Song song với khai thác sử dụng thì việc bảo quản thiết bị đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Phòng học đa phương tiện bao gồm rất nhiều thiết bị công nghệ đắt tiền nên nếu việc bảo quản không tốt sẽ làm cho các thiết bị nhanh hỏng hóc, gây tốn kém chi phí sửa chữa cũng như khai thác không hiệu quả.
Không gian lưu trữ, lắp đặt (MESC, 2014): Máy tính và các thiết bị đa phương tiện cần được lắp đặt ở nơi an toàn, trong một môi trường sạch sẽ, khô thoáng. Bụi bẩn hoặc ẩm ướt sẽ làm nhanh hỏng các thiết bị.
Bảo trì thường xuyên (MESC, 2014): Việc bảo trì thường xuyên các thiết bị vô cùng quan trọng, bạn phải đảm bảo rằng máy tính và các thiết bị khác luôn luôn trong điều kiện hoạt động tốt nhất. Cần lưu ý đặc biệt đối với các loại màn hình và các băng, đĩa đời cũ (video tapes, audio tapes). Các thiết bị cần được sử dụng thường xuyên để tăng tuổi thọ sử dụng.
Diệt virus và phần mềm dán điệp (spyware): Cài đặt và cập nhật thường xuyên các phiên bản phần mềm diệt virus và phần mềm dán điệp. Ngăn chặn ngay từ đầu là biện pháp hiệu quả nhất trong việc bảo vệ dữ liệu, hệ thống.
Nhật ký sử dụng: Cần có sổ theo dõi tình trạng sử dụng của từng thiết bị. Sổ cũng là nơi để những giáo viên phản ánh tình trạng sử dụng trong quá trình giảng dạy mà họ gặp phải. Nhật ký sử dụng là cơ sở để đánh giá thực sự hiệu quả sử dụng thiết bị.
Không gian lưu trữ, lắp đặt (MESC, 2014): Máy tính và các thiết bị đa phương tiện cần được lắp đặt ở nơi an toàn, trong một môi trường sạch sẽ, khô thoáng. Bụi bẩn hoặc ẩm ướt sẽ làm nhanh hỏng các thiết bị.
Bảo trì thường xuyên (MESC, 2014): Việc bảo trì thường xuyên các thiết bị vô cùng quan trọng, bạn phải đảm bảo rằng máy tính và các thiết bị khác luôn luôn trong điều kiện hoạt động tốt nhất. Cần lưu ý đặc biệt đối với các loại màn hình và các băng, đĩa đời cũ (video tapes, audio tapes). Các thiết bị cần được sử dụng thường xuyên để tăng tuổi thọ sử dụng.
Diệt virus và phần mềm dán điệp (spyware): Cài đặt và cập nhật thường xuyên các phiên bản phần mềm diệt virus và phần mềm dán điệp. Ngăn chặn ngay từ đầu là biện pháp hiệu quả nhất trong việc bảo vệ dữ liệu, hệ thống.
Nhật ký sử dụng: Cần có sổ theo dõi tình trạng sử dụng của từng thiết bị. Sổ cũng là nơi để những giáo viên phản ánh tình trạng sử dụng trong quá trình giảng dạy mà họ gặp phải. Nhật ký sử dụng là cơ sở để đánh giá thực sự hiệu quả sử dụng thiết bị.
Kiểm tra đánh giá việc sử dụng phòng học đa phương tiện
Đây là khâu rất quan trọng của quy trình quản lý phòng học đa phương tiện. Kiểm tra đánh giá nhằm mục đích tìm ra sai lệch trong quá trình quản lý để kịp thời có biện pháp điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Thông qua việc kiểm tra, đánh giá để động viên, khen thưởng kịp thời những giáo viên sử dụng hiệu quả phòng học đa phương tiện, đồng thời xử lý kịp thời những sai sót trong quá trình sử dụng, bảo quản phòng học đa phương tiện.
3. Kết luận
Quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nếu được thực hiện một cách khoa học sẽ làm cho phát triển, sử dụng hiệu quả loại hình phòng học này qua đó góp phần đổi mới phương pháp dạy học và đóng vai trò quan trọng vào việc nâng cao chất lượng dạy và học của các nhà trường. Bài báo đã đưa ra một số biện pháp quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nhằm góp phần khắc phục những hạn chế, yếu kém trong việc quản lý phát triển phòng học đa phương tiện từ đó giúp cho việc khai thác sử dụng hiệu quả đầu tư cho các nhà trường.
3. Kết luận
Quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nếu được thực hiện một cách khoa học sẽ làm cho phát triển, sử dụng hiệu quả loại hình phòng học này qua đó góp phần đổi mới phương pháp dạy học và đóng vai trò quan trọng vào việc nâng cao chất lượng dạy và học của các nhà trường. Bài báo đã đưa ra một số biện pháp quản lý phát triển phòng học đa phương tiện nhằm góp phần khắc phục những hạn chế, yếu kém trong việc quản lý phát triển phòng học đa phương tiện từ đó giúp cho việc khai thác sử dụng hiệu quả đầu tư cho các nhà trường.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. MESC, (2011). Using Multimedia in the Classroom. Retrieved f-rom http://www.mesc.gov.ws/pdf/Multimedia_Teacher_Guide.pdf
2. PCS, & FCIT, (2014). Multimedia in the Classroom.. Retrieved Arpil 15, 2014, f-rom http://fcit.usf.edu/multimedia/overview/overviewa.html
3. University of Houston (2014). Classroom Equipment. Retrieved Arpil 15, 2014, f-rom http://www.uh.edu/infotech/services/facilities-equipment/classrooms/equipment-list/index.php
4. Washington University (2014). Classroom Multimedia. Retrieved Arpil 15, 2014, f-rom http://teachingcenter.wustl.edu/Classrooms/Multimedia/Pages/default.aspx.
